مهارت ارتباط موثر در کودک و نوجوان، به معنی بهبود ارتباطات آنها است. در توضیحی کامل تر باید گفت: مهارت ارتباط موثر به معنای ابراز احساسات، نیازها، و نقطه نظرهای فردی با گوش دادن فعالانه به مخاطب و ایجاد بیشترین رضایت با کمترین تنش و کشمکش است.
هدف مهارت ارتباط موثر آن است که فرزندان بتواند پیام خود را به طور موثر و مثبت به دیگران منتقل کند.
اگر کودکان و نوجوانان بتوانند پیام خود را به دیگران تفهیم کنند، افکار و ایده‌های آنها به طور موثر منتقل خواهد شد. متاسفانه تحقیقات و مشاهدات بالینی نشان می دهد عدم موفقیت در این مهارت، باعث شکست افراد در مسیر رسیدن به اهداف فردی یا شغلی می شود.
همه افراد و همچنین کودکان و نوجوانان برای تقویت ارتباط موثر، باید به مهارتهای ارتباطی خاصی مجهز باشند.
این مهارتها به آن ها کمک می‌کند تا بتواند نظرها، عقاید، خواسته‌ها، نیازها و هیجان‌های خود را ابراز و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نمایند. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران، درادامه گام‌های عملی برای برقراری وایجاد ارتباط موثر مطرح می‌شود. لازم ست والدین به کودکان و نوجوانان آموزش دهند که در شروع هر ارتباط:
برداشت اولیه ی خوبی از خودشان ارائه دهند.
همیشه و در هرموقعیتی سروقت در محل مورد نظر حاضر شوند.
ظاهری تمیز و مرتب داشته باشند.
راحت و آرام باشند ، این خصوصت به آنها اعتماد بنفس می‌دهد.
خودشان باشند و از گرفتن ژست هایی مصنوعی که گمان می‌کنند جلوه بهتری از آنها در نزد دیگران ارایه می دهد، اجتناب کنند.
لبخند گرم و ملایمی برلب داشته باشند. مواظب باشند در این امر زیاده روی نشود چون ممکن است آنها را فریبکار یا سبک جلوه دهد.
در ادامه: با بحث های کوتاه ، شروع کنند وسعی نمایید علایق طرف مقابل ونقاط اشتراکتان را بیابند. اینگونه بگویند: به چه تفریحی علاقمندی؟ تعطیلات چطور بود؟
هنگام صحبت: تمام توجه شان را به طرف مقابل متمرکز سازند. به اینطرف وآنطرف منحرف نشوند. یاد آور شوید: در هنگام صحبت در رابطه با خودشان نیز باطرف مقابل صحبت کنند و فقط شنونده نباشند. اینطوری طرف مقابل نیز به او توجه واعتماد می‌کند.
به او بگوئید: در هنگام صحبت نباید پراکنده گویی کنیم و ازاین شاخه به اون شاخه نپریم.
به لحن صدای خود دقت کند(خشن ، نرم ، بالا، پایین، تند، آرام ، معمولی). ازشخص مقابل در حدمتعارف تمجیدکند. مثلا : چقدرموهای شمامرتب است/ چقدربادقت مطالعه می کنید/ پیراهنتان خیلی به شما می آید/ چقدر کفش هایتان زیباست/ به چه نکته جالبی اشاره کردید.
به این ترتیب کودک و نوجوان شما می داند که در رفتار با دیگران چطور عمل کند.
برقراری ارتباط موثر برای کودکان و نوجوانان یک مساله حیاتی است که میزان موفقیت آنها را در زمینه های مختلف تحصیلی اجتماعی و روانشناختی رقم می زند. هرچقدر که والدین محترم، جزییات و مهارتهای ارتباط موثر را برای فرزندانشان آموزش بدهند، سلامت روحی و روانی آنها را تضمین می کنند.
در واقع تا وقتی فرزندان به مهارت “ارتباط موثر” دست پیدا نکنند، نمی توانند به یک رهبر بزرگ تبدیل شوند. برای تبدیل شدن به یک رهبر بزرگ و موفق، باید ویژگیهای ارتباط موثر را در آنها پرورش دهید تا با استفاده از آن ویژگی ها در ارتباطات به نتایج بهتری برسند.
محققان و پژوهشگران برای این منظور، رفتار رهبران بزرگ دنیا مورد بررسی قرار داده اند. مهارت ارتباط موثر، یک ویژگی لازم برای دست یابی به موفقیت است و یک مهارت بین فردی، بین گروهی و فراگروهی به حساب می آید. هر دانش و مهارتی وقتی ارزشمند است که امکان توسعه داشته باشد.
مراحل برقراری ارتباط موثر
مرحله اول: گوش دادن
جهت توفیق در امر گوش دادن، توجه به موارد زیر ضروری است:
او باید بیاموزد اینکه گوینده کیست، دیدگاه او نسبت به مساله مطرح شده چیست، چه مساله‌ای او را نگران می‌کند، احساساتش چگونه است و چه انتظاری از ما دارد؟
توانایی در ایجاد هماهنگی لازم بین ارتباط کلامی و غیرکلامی
توجه به کلیه ژست‌ها و حالات بدنی گوینده
رعایت نشانه‌های غیرکلامی توجه شامل (لبخند زدن، تماس چشمی، ژست، انعکاس و حواسپرتی)
رعایت نشانه‌های کلامی توجه شامل(تقویت مثبت، به خاطر آوردن، پرسیدن سوال و روشن کردن ابهام و مرور نکته‌ها)
مرحله دوم: صریح و صادق بودن
این گام فرآیندی نامحسوس و خیلی تاثیرگذار است که کودک باید آن را بیاموزد . با آموزش این مرحله کودک یاد می گیرد که چگونه به بیان صریح مقصود و منظور خود بپردازد و از ایجاد حدس و گمان و دور شدن از واقعیت جلوگیری می‌شود.
مرحله سوم: همدلی
برای ایجاد همدلی و در جهت ایجاد اطمینان شخص مقابل از توجه و فهم شما، صحبت طرف مقابل تکرار می‌شود. لزومی ندارد که در این گام در مورد صحبت‌های گوینده تایید یا موافقتی صورت گیرد. برای ایجاد همدلی، قضاوت و نتیجه‌گیری ممنوع است، که این مساله لازم است به کودک آموزش داده شود .
به علت اهمیت موضوع همدلی در ادامه این فصل کتاب به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.
مرحله چهارم: حفظ آرامش و احترام به طرف مقابل
در این مرحله ، باید به کودک آموخت که از ارزیابی و تحمیل نظرات جلوگیری شود و باید در نظر داشت که در تفکرات و احساسات افراد تفاوت‌هایی وجود دارد و نیز احترام به عقاید گوناگون از واجبات است.
مرحله پنجم: مخالفت کردن به شیوه مناسب
در این مرحله بحث و جدل ممنوع است. کودک با استفاده از شیوه خلع سلاح، در سخنان گوینده حقیقتی را پیدا می‌کند؛ حتی اگر با مجموعه سخنان او موافق نیست. سپس، در مقام موافقت یا تایید آن صحبت می‌کند.
مرحله ششم: شناسایی افکار تحریف شده
در این مرحله شخص باید نسبت به خطاهای حسی و شناختی که امکان دارد دچار آن شود، احاطه داشته باشد. در برقراری ارتباط موثر با کودکان، باید به اصول رابطه انسانی توجه کند: بدین صورت که قانونمند باشد، رفتارهایی ثابت داشته باشد و انعطافی مدبرانه در تنظیم رفتارهای خود به کار بندد.
هدف از این مهارت این است که کودک بتواند پیام خود را به دیگران منتقل کند. اگر کودک بتواند پیام خود را به دیگران تفهیم کند، افکار و ایده‌های کودک به طور موثر منتقل خواهد شد. عدم موفقیت در این مهارت، شکست اهداف فردی یا حرفه‌ای به دنبال خواهد داشت. با استفاده از این توانایی، کودک می‌تواند به صورت کلامی و غیرکلامی خود را مطابق با فرهنگ جامعه عرضه کند.علاوه بر آن، می‌تواند نیازها، خواسته‌ها، ترس‌ها و عقاید خود را بیان کند. همچنین، این توانایی کودک را قادر می‌سازد که به هنگام نیاز، از دیگران درخواست کمک کند
برقراری ارتباط خوب و موثر موضوع مهم و اساسی است که می تواند تعیین کننده میزان، نوع و عمق روابط باشد. اهمیت کسب این مهارت به اندازه ای است که تعلیم آن را از کودکی آغاز می‌کنیم. سلام کردن، ابتدایی ترین و مهم ترین قدم برای ارتباط موثر است. این مهارت از ابتدای کودکی و پس از شناخت محیط و پیرامون آموزش داده شده و از کودک خواسته می‌شود تا به اطرافیان خود سلام کند. نحوه و آداب سلام کردن در فرهنگ های مختلف، متفاوت است با این وجود در اصل موضوع تمام فرهنگ ها اتفاق نظر دارند.
ابراز علاقه و بروز احساس شادی از دیدار یک دوست، همکار، همسایه با بیان و نمایش شادی در چهره و تن صدا می‌تواند محبت بین افراد را به مراتب بالاتر ببرد.
نکته مهمی که در برقراری ارتباط موثر تاثیر گذار است شنونده خوب بودن است. بین گوش کردن و شنیدن حتی بین شنیدن و خوب شنیدن تفاوت زیادی است. نادیده گرفتن جزییاتی از این دست در کیفیت روابط بسیارموثر است. زمانی که شخصی با شما صحبت می‌کند حرکات و زبان بدن شما به او می‌فهماند که صحبت هایش را می‌شنوید و متوجه او هستید یا بسیار بی تفاوت و بی حوصله در افکار خود غرق هستید و تنها به صحبت هایش گوش می‌دهید. شنونده خوب بودن، به طرف گفتگو این اطمینان را ایجاد می‌کند که شما به او اهمیت می‌دهید و او را به خوبی درک می‌کنید. پس از خوب شنیدن شما می‌توانید متوجه احساسات، عواطف واحوالات درونی طرف گفتگو شده، فصل مشترک های بین خودتان را دریافته و در صورت لزوم با او همدردی و همدلی کنید.
از تاثیر کلام و ارتباط موثر همین بس که محمدعلی کلی قهرمان سنگین وزن جهان در رشته بوکس، یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های ورزشی تاریخ علاوه بر موفقیت در رشته‌ی ورزشی خود به عنوان اسطوره‌ای انسانی نیز شناخته شده و جملات و سخنان او برای بسیاری از مردم، جذاب و تاثیرگذار بوده است. بر طبق گفته های کلی او حتی یک کتاب هم نخوانده و با وجود نداشتن تحصیلات آکادمی با خلوص نیت و نفوذ و تاثیر کلامش ذهن ها و قلب های مردم را از آن خود کرده و آنها را همسو و همراه خود نموده است. تاثیری که با پول و تحصیل و هیچ چیز دیگر نمیتوان بر جان و دل مردم نشاند. سخنانی شیوا، رک و بی پرده، به جا و به اندازه و خالصانه و از سر محبت او را محبوب مردم سرزمینش کرده بود.
نکته: مهارت قدرت کلام یعنی :
علم به اینکه
چه زمان صحبت کنید؟
چه بگویید؟
چه زمانی سکوت کنید و خوب گوش کنید.
از چه کلماتی استفاده کرده و با چه ادبیاتی با دیگران وارد محاوره شدن
مهارت خوب و بجا سخن گفتن به شما کمک می‌کند تا رابطه را به خوبی آغاز، ادامه، هدایت و مدیریت کنید.
| در انتخاب شیوه سخن گفتن “خلقیات، شخصیت، علایق و تمایلات مخاطب “را همواره در نظر بگیرید. به عنوان مثال بعضی از افراد از صدای ملایم و آرام و برخی از صدای با تن بالا لذت می‌برند. برخی تمایل دارند عامیانه سخن بگویند برخی دیگر از گفتگو رسمی و کتابی استقبال می‌کنند، توجه به این نکته کمک می‌کند شما ارتباط موثرتری با مخاطبتان برقرار کنید.
|
به فرزندان آموزش دهید، اگر در حین ارتباط گیری متوجه تعارض و اختلاف نظر شدند می‌توانند با اندازه گیری اهمیت موضوعات و میزان حساسیت های موجود در طرفین به حل مسئله پرداخته و با شفاف سازی و طرح مسئله زمینه ایجاد اختلافات را از بین ببرند.
به علاوه هنگامی که متوجه اشتباهات خود شدند، برای برطرف شدن سوءتفاهم ها و اختلافات عذرخواهی کنند. حتی الامکان از ایجاد فضا برای دلخوری و کدورت بپرهیزند و در صورت ایجاد دلخوری سعی بر برطرف کردن آن داشته باشند.
این نکته را فراموش نکنید پاک کردن یک لکه سیاه روی لباس راحتتر است ازپاک کردن انبوهی از لکه های سیاه است.
«قضاوت نکنید»:
| نکته مهمی که در تمام مهارتهای هوش رهبری می توان به آن اشاره کرد قضاوت کردن است.
این عمل نکوهیده در ارتباطات و زندگی اجتماعی آسیب جدی به حس نیت و اعتماد طرفین زده و روابط بین فردی را تحت الشعاع قرار می‌دهد. برای داشتن روابطی سالم باید این عادت زشت و ناپسند را از خود دور کنید.
|
